Huyết sắc tố là gì? Giải đáp một số thắc mắc về các bệnh huyết sắc tố

Huyết sắc tố là một yếu tố quan trọng trong cơ thể, thực chất đó là loại hợp chất có vai trò quan trọng trong việc vận chuyển oxy đến các phần khác nhau của cơ thể thông qua hồng cầu. Khi mức độ huyết sắc tố giảm xuống, có thể gây ra một số tình trạng bệnh lý nguy hiểm. Để tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này, hãy cùng đọc bài viết chi tiết dưới đây từ Lumiereriversidevn.com!

Huyết sắc tố là gì?

Nhiều người gặp phải các bệnh nguy hiểm có nguyên nhân trực tiếp hoặc gián tiếp từ việc huyết sắc tố giảm. Điều này khiến việc hiểu rõ về huyết sắc tố trở thành một vấn đề quan trọng được nhiều người quan tâm.

Huyết sắc tố, hay hemoglobin (viết tắt là Hb hoặc Hgb), là một loại protein có cấu trúc phức tạp, bao gồm hai thành phần chính là hem và globin. Nó tập trung trong hồng cầu và có khả năng vận chuyển và phát oxy ra trong cơ thể con người. Nhiệm vụ chủ yếu của huyết sắc tố là chuyển hóa oxy trong cơ thể. Để kiểm tra mức độ này, người ta thường sử dụng xét nghiệm máu.

Mức độ bình thường của huyết sắc tố khác nhau giữa nam và nữ. Ở nam giới, mức bình thường dao động từ 13 đến 17,2 g/dL và ở nữ giới dao động từ 12,1 đến 15,1 g/dL. Khi mức độ vượt quá 17,2 g/dL ở nam và 16 g/dL ở nữ, người đó sẽ bị tăng huyết sắc tố. Ngược lại, nếu nam giới dưới 13g/dL và nữ giới dưới 12g/dL, họ sẽ bị thiếu huyết sắc tố.

Hiểu rõ về huyết sắc tố giúp nhận biết rằng mức độ này nếu không trong khoảng bình thường có thể gây ra những tác động tiêu cực. Mức cao không tốt cho sức khỏe, còn mức thấp có thể làm ảnh hưởng đến quá trình oxy hóa, gây thiếu máu và các bệnh nguy hiểm khác.

Phân loại hemoglobin (huyết sắc tố)

Huyết sắc tố được phân loại dựa trên sự kết hợp của các chuỗi khác nhau, bao gồm nhiều dạng như Hemoglobin A (HbA), HbA1, HbA2 và HBB. Trong các huyết sắc tố thông thường, có HbA2, HbF và HbA. Ngoài ra, còn tồn tại một số dạng bất thường như HbE, HbS, Hb Bart’s, HbD, HbC, HbH, HbI và nhiều loại khác.

Cấu trúc của phân tử hemoglobin

Hemoglobin là một phân tử lớn gồm 4 đơn vị (tetramere), mỗi đơn vị (monomere) bao gồm hai phần chính là hem và globin. Cấu trúc của nó được hình thành từ 4 chuỗi polypeptid theo 4 cấu trúc bậc:

Cấu trúc bậc 1: Đây là chuỗi axit amin được liên kết với nhau bằng liên kết peptit.
Cấu trúc bậc 2: Là sự xoắn vòng của chuỗi từ cấu trúc bậc 1, được nối bằng cầu nối hydro.
Cấu trúc bậc 3: Đây là sự gấp khúc của chuỗi globin đã xoắn, tạo thành 8 đoạn riêng biệt và không nằm trên cùng một mặt phẳng.
Cấu trúc bậc 4: Các đơn vị huyết sắc tố (monomere) kết hợp với nhau để tạo thành một phân tử huyết sắc tố lớn (tetramere).

Quá trình tổng hợp và thoái hóa huyết sắc tố

Quá trình tổng hợp được diễn ra theo 3 quá trình cơ bản. Quá trình này bao gồm:

Tổng hợp hemoglobin

Tổng hợp này diễn ra gồm 2 quá trình:

Tổng hợp protein globin.
Tổng hợp protophyrin và heme sắt.

Tổng hợp globin

Quá trình tổng hợp này xảy ra nhờ sự kết hợp giữa axit amin, các loại vitamin, acid nucleic và các nguồn năng lượng khác. Khi quá trình tổng hợp hoàn tất, các phần Hem sẽ rời khỏi ti thể và di chuyển đến trong bào tương, sau đó liên kết với nito để kết hợp với phần globin.

Thoái hóa huyết sắc tố

Hemoglobin sẽ không biến đổi 120 ngày ở hồng cầu, khi hồng cầu bị chết thì huyết sắc tố bị phá hủy và giải phóng.
Nếu hồng cầu bị phá hủy thì khi đó gần như huyết sắc tố bị thoái hóa ngoài hệ tuần hoàn.
Khi đó huyết sắc tố bị phân hủy thành 2 chất là hem và globin
Các loại bị thoái hóa đều không được dùng ngoài globin và Fe

Chức năng của huyết sắc tố là gì?

Chức năng vận chuyển oxy đi khắp cơ thể và vận chuyển CO2 từ tổ chức đến phổ. Từ đó huyết sắc tố có ý nghĩa như là đệm để trung hòa các H+ do tổ chức giải phóng ra.
Liên kết với CO2 tạo thành HbCO2.
Oxy hóa hemoglobin thành Methemoglobin (MetHb).

Các bệnh lý bất thường huyết sắc tố

Quá trình tổng hợp huyết sắc tố diễn ra thông qua nhiều giai đoạn khác nhau, và nếu quá trình này không diễn ra đúng cách, có thể làm thay đổi cấu trúc. Kết quả là có thể gây ra một số bệnh lý như sau:

Bệnh tan máu bẩm sinh – Bệnh thalassemia.
Bệnh hồng cầu hình liềm (HbS, HbC).
Bệnh Porphyria.

Những bệnh lý này thường xuất hiện và có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt là những bệnh liên quan đến máu. Để phát hiện những loại bệnh này, việc thực hiện các xét nghiệm sau đây là cần thiết:

Phân tích máu ngoại vi.
Xét nghiệm gen.
Điện di huyết sắc tố.

Giải đáp một số thắc mắc về các bệnh huyết sắc tố

Nguyên nhân gây nên bệnh huyết sắc tố thấp

Mức độ huyết sắc tố thấp trong máu không luôn là dấu hiệu của một bệnh nghiêm trọng. Tuy nhiên, sự suy giảm huyết sắc tố cũng có thể phản ánh ảnh hưởng của các vấn đề y khoa và bệnh lý. Một số nguyên nhân gây ra tình trạng huyết sắc tố thấp là:

Do lượng hồng cầu sản sinh ít hơn bình thường.
Do từng mất máu, hay tiền sử thiếu máu.
Lượng hồng cầu phá hủy nhiều hơn lượng sản sinh.
Ung thư.
Xơ gan.
Suy giáp, các tuyến giáp hoạt động kém.
Bệnh bạch cầu.
Viêm bàng quang.
Lách to.
Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI).
Vết loét, ung thư hoặc bệnh trĩ.
Chảy máu kinh nguyệt nặng.

Nguyên nhân gây nên huyết sắc tố cao

Mức độ huyết sắc tố tăng cao trong máu thường do khả năng vận chuyển oxy tăng lên để cung cấp cho các tế bào, điều này thường xảy ra bởi:

Người bệnh sử dụng thuốc lá thường xuyên.
Sống tại những khu vực mật độ cao, ít oxy.
Các bệnh về tim và phổi, khiến lượng oxy cung cấp cho cơ thể thấp.
Rối loạn chức năng tủy xương làm tăng khả năng sản sinh ra hồng cầu.
Một số loại thuốc hoặc hormone cũng làm kích thích sản xuất hồng cầu.
Những người mắc bệnh COPD và các bệnh phổi khác.
Các bệnh nhân bị bệnh liên quan đến tim.
Những bệnh nhân mắc ung thư gan hoặc ung thư phổi.

Bài viết đã giúp bạn hiểu rõ về huyết sắc tố cũng như những bệnh lý thường gặp khi huyết sắc tố giảm. Mong rằng bạn đọc có đủ thông tin để tự kiểm tra và tránh gặp phải các vấn đề do huyết sắc tố thấp gây ra! Nếu có bất kỳ câu hỏi hoặc thắc mắc nào liên quan đến chủ đề này, đừng ngần ngại để lại trong phần bình luận dưới đây để chuyên gia của chúng tôi có thể hỗ trợ bạn! Chúc bạn luôn khỏe mạnh!

Tìm hiểu thêm: