Trong những năm gần đây, sự gia tăng về tỷ lệ trẻ em mắc chứng tự kỷ đã thu hút sự quan tâm lớn. Tự kỷ là gì? Rối loạn phổ tự kỷ là khái niệm gì? Nguyên nhân gây ra rối loạn phổ tự kỷ là gì? Có những dấu hiệu và triệu chứng nào của rối loạn phổ tự kỷ? Cách điều trị cho bệnh rối loạn phổ tự kỷ là gì? Những câu hỏi này thường đặt ra khi các bậc cha mẹ phải đối mặt với trẻ mắc phải rối loạn phổ tự kỷ. Trong bài viết lumiereriversidevn.com dưới đây, chúng tôi sẽ cung cấp thông tin liên quan đến rối loạn phổ tự kỷ để mang đến kiến thức hữu ích cho quý vị và các bạn.
Bệnh rối loạn phổ tự kỷ là gì?
Rối loạn phổ tự kỷ (ASD – Autism Spectrum Disorder) là một dạng khuyết tật phát triển phổ biến trên khắp thế giới. Đây là một loại bệnh ảnh hưởng trực tiếp đến giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi của người mắc.
Bề ngoại của trẻ ASD không thể phân biệt với trẻ bình thường. Nhưng cách giao tiếp, học tập, tương tác xã hội và hành vi thường khác biệt so với trẻ bình thường. Tính khả năng giải quyết vấn đề của họ có thể biến đổi từ khó khăn nghiêm trọng đến tài năng (Asperger). Một số người cần ít hỗ trợ hơn trong cuộc sống hàng ngày, trong khi những người khác có thể cần hỗ trợ lớn hơn.
Số lượng người mắc ASD đang tăng nhanh chóng trong vài năm gần đây, trở thành vấn đề ngày càng nghiêm trọng. Theo nghiên cứu tại Mỹ, khoảng 1 trong mỗi 88 trẻ em được chẩn đoán mắc ASD. Trước đây, bệnh này hiếm gặp, chỉ có khoảng 5 trẻ mắc trên mỗi 10,000 trẻ.
Tìm hiểu nguyên nhân rối loạn phổ tự kỷ là gì?
Để hiểu rõ hơn về rối loạn phổ tự kỷ, việc tìm hiểu về nguyên nhân của hội chứng này là quan trọng. Tuy vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây ra rối loạn phổ tự kỷ, tuy nhiên, thực tế đã chỉ ra rằng có một số nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng này trong một số trường hợp cụ thể:
Nguyên nhân rối loạn phổ tự kỷ là gì?
Di truyền: Hơn 90% trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ có liên quan đến di truyền. Nếu trong gia đình có thành viên bị rối loạn phổ tự kỷ, nguy cơ thế hệ tiếp theo mắc bệnh này sẽ tăng cao.
Sử dụng thuốc không đúng cách khi mang thai: Tự ý sử dụng thuốc trong thời kỳ mang thai mà không có chỉ định từ bác sĩ có thể tạo ra nguy cơ rối loạn phổ tự kỷ cho thai nhi. Các loại thuốc như thuốc an thần, kháng sinh, và điều trị dạ dày có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
Mắc bệnh khi mang thai: Cúm, sởi, hay bệnh về tuyến giáp khi mang thai có thể tăng nguy cơ mắc rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ.
Môi trường sống: Môi trường gia đình quan trọng. Thiếu sự quan tâm, tương tác, hoặc bị cô lập trong gia đình có thể làm tăng nguy cơ rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ.
Văn hóa gia đình: Bạo lực, tranh luận gay gắt trong gia đình có thể gây áp lực, lo âu cho trẻ, tạo nên môi trường không thuận lợi cho sự phát triển và gây rối loạn phổ tự kỷ.
Stress và căng thẳng khi mang thai: Sự căng thẳng quá mức trong quá trình mang thai cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi và tăng nguy cơ mắc rối loạn phổ tự kỷ khi sinh ra.
Yếu tố nguy cơ gây bệnh rối loạn phổ tự kỷ
- Yếu tố giới tính cũng đóng vai trò quan trọng trong nguy cơ mắc rối loạn phổ tự kỷ. Theo nghiên cứu, trẻ trai có khả năng mắc bệnh này cao hơn. Tỉ lệ mắc bệnh ở nam giới gấp 4 lần so với nữ giới.
- Tiền sử trong gia đình cũng là yếu tố quan trọng. Nếu đã có người anh chị hoặc bố mẹ trong gia đình mắc rối loạn phổ tự kỷ, khả năng con cái cũng mắc bệnh này cao.
- Ngoài ra, rối loạn nhiễm sắc thể cũng có thể tăng nguy cơ mắc rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ. Các bệnh như hội chứng nhiễm sắc thể X dễ gãy, bệnh xơ cứng củ, hay hội chứng Rett đều có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh này.
- Trẻ sinh non, đặc biệt là trẻ sinh non trước tuần thứ 26 của thai kỳ, cũng có nguy cơ cao hơn về rối loạn phổ tự kỷ.
- Tuổi của bố mẹ cũng đóng vai trò quan trọng. Nguy cơ mắc bệnh rối loạn phổ tự kỷ tăng lên đáng kể khi cha mẹ sinh con ở độ tuổi trên 40.
- Bệnh đái tháo đường ở người mẹ trong thời kỳ mang thai cũng có thể gấp đôi nguy cơ trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ.
Biểu hiện và triệu chứng rối loạn phổ tự kỷ là gì?
Hành động của trẻ bị tự kỷ hay những triệu chứng rối loạn phổ tự kỷ có thể thấy như sau:
Giao tiếp và tương tác xã hội
Những người mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ có thể thể hiện các dạng hành vi không bình thường trong giao tiếp và tương tác xã hội như sau:
- Khó khăn hoặc chậm trong việc nói hoặc tổ chức câu từ.
- Sử dụng âm điệu và cách phát âm không bình thường, có thể có giọng nói đặc biệt hoặc giọng nói có nét hát hoặc giong cụt.
- Không phản ứng hoặc không chú ý khi được gọi tên, hoặc không lắng nghe ở một số trường hợp.
- Thích chơi một mình, không thích việc ôm, ẵm hoặc thể hiện sự kết nối xã hội.
- Khó khăn trong việc khởi đầu, duy trì hoặc tham gia vào cuộc trò chuyện, thường chỉ nói khi được yêu cầu hoặc khi muốn gọi đồ vật.
- Khó hiểu câu hỏi hoặc chỉ dẫn đơn giản.
- Tiếp xúc xã hội không phù hợp, thường thụ động, hung hăng hoặc gây rối.
- Không biểu lộ cảm xúc hay phản ứng không phù hợp trong các tình huống.
- Lặp lại từng từ hoặc câu nhưng không hiểu ý nghĩa thực sự của chúng.
- Không chỉ tay hoặc không sử dụng đồ vật để chia sẻ niềm vui hoặc sự chú ý về nó.
- Khó khăn trong việc nhận biết các tín hiệu phi ngôn ngữ như biểu hiện khuôn mặt, ngôn ngữ cơ thể hoặc thay đổi trong giọng điệu.
Các hình mẫu hành vi
Những hành vi không bình thường thường được quan sát ở người mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ gồm:
- Phát triển thói quen hoặc chuỗi hoạt động theo một trình tự cụ thể và phản ứng lo lắng khi có bất kỳ thay đổi nhỏ nào.
- Không tham gia vào trò chơi bắt chước hoặc trò chơi tưởng tượng.
- Lặp đi lặp lại các động tác như đung đưa, quay vòng hay vỗ tay.
- Thực hiện các hành động có thể tự tổn thương như cắn hoặc đập đầu.
- Gặp khó khăn trong việc điều chỉnh hoặc thực hiện các cử động nhưng có thể thực hiện những cử động lạ hoặc không linh hoạt, như bước đi vụng về hoặc đi chân ngón.
- Gắn kết mạnh mẽ với một vật hoặc hoạt động cụ thể, thường tập trung một cách đặc biệt hoặc không bình thường.
- Cảm nhận nhạy cảm với ánh sáng, âm thanh hoặc cảm giác đụng chạm, thường không phản ứng với cảm giác đau hay nhiệt độ.
- Tập trung vào các chi tiết cụ thể của một vật, nhưng không hiểu rõ mục đích hoặc chức năng của nó.
- Có sở thích ăn uống cụ thể, chỉ ăn một số loại thực phẩm hoặc từ chối những loại thực phẩm có cấu trúc nhất định.
Thực trạng rối loạn phổ tự kỷ hiện nay
Xung quanh vấn đề về rối loạn phổ tự kỷ (ASD), quan tâm của các phụ huynh ngày càng tăng. Thống kê từ Trung tâm Phòng chống và Kiểm soát bệnh dịch Hoa Kỳ đã chỉ ra sự gia tăng đáng kể về tỷ lệ trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ. Ở Mỹ, mỗi 88 trẻ em có một em mắc chứng này.
Tại Việt Nam, tỷ lệ trẻ mắc tự kỷ chiếm 30% số trẻ gặp các khuyết tật học đường, theo thống kê của ngành giáo dục Hà Nội. Đây là loại khuyết tật phổ biến nhất trong học đường. Thực tế về số trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ còn lớn hơn so với các con số thống kê chính thức. Ở Châu Á, việc chú ý đến bệnh này còn ít, thông tin và phương pháp điều trị vẫn thiếu, điều này gây ra lo ngại lớn.
Theo nghiên cứu, bệnh rối loạn phổ tự kỷ không phân biệt theo địa vị kinh tế, màu da hay môi trường sống. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tỷ lệ trẻ em từ gia đình giàu có mắc bệnh này nhiều hơn so với các bé ở vùng nông thôn. Bệnh rối loạn phổ tự kỷ kéo dài suốt đời với các rối loạn không ngừng phát triển.
Hiện chưa có thuốc điều trị cho căn bệnh này. Trẻ mắc bệnh này không thể tham gia cuộc sống học tập như bình thường so với bạn bè cùng trang lứa. Trong những trường hợp bệnh nặng, khả năng điều trị gần như không có. Việc phát hiện bệnh sớm sẽ giúp điều trị dễ dàng hơn và cơ hội thành công cao hơn.
Những ảnh hưởng và tác hại của rối loạn phổ tự kỷ
Từ việc nắm bắt khái niệm về rối loạn phổ tự kỷ, dưới đây là những tác động và hậu quả của hội chứng này:
- Mất khả năng sống độc lập.
- Nạn nhân của việc bắt nạt.
- Các vấn đề ở trường học và sự thành công trong việc học hỏi.
- Sống tách biệt và ngại giao tiếp xã hội.
- Vấn đề về việc làm.
- Stress trong gia đình.
Cách điều trị bệnh rối loạn phổ tự kỷ là gì?
Chẩn đoán
Bác sĩ thường sẽ thực hiện các kiểm tra tiêu chuẩn để tìm các dấu hiệu về sự chậm trễ trong quá trình phát triển. Nếu có bất kỳ biểu hiện không bình thường nào, họ sẽ khuyến nghị phụ huynh đưa con đi khám chuyên khoa nhi về rối loạn phổ tự kỷ.
Rối loạn phổ tự kỷ có sự đa dạng về mức độ và triệu chứng, điều này làm cho việc chẩn đoán trở nên rất khó khăn. Đòi hỏi sự chuyên sâu của các bác sĩ tâm lý chuyên ngành để hiểu rõ căn bệnh và đưa ra các đánh giá chính xác. Bệnh này không thể được xác định thông qua các xét nghiệm.
Thay vào đó, các bác sĩ có thể thực hiện các hành động sau:
- Tiến hành các bài tập tương tác và giao tiếp với trẻ và ghi nhận các biểu hiện.
- Thực hiện xét nghiệm di truyền nếu trẻ có các rối loạn di truyền như hội chứng Rett hoặc hội chứng X dễ vỡ.
- Kết hợp các chuyên gia khác nhau để đưa ra chẩn đoán.
- Quan sát sự phát triển và thay đổi về tương tác xã hội, giao tiếp, hành vi của trẻ theo thời gian.
- Sử dụng các tiêu chuẩn trong Sổ tay chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần (DSM-5) của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ.
- Kiểm tra sự nghe, nói, ngôn ngữ, phát triển và giao tiếp cũng như các vấn đề hành vi của trẻ.
Điều trị
Hiện tại, không có phương pháp điều trị cụ thể cho rối loạn phổ tự kỷ. Tuy nhiên, việc giảm triệu chứng và hỗ trợ phát triển, học tập cho trẻ để tiến triển tương đương với người bình thường là mục tiêu chính của các phương pháp điều trị. Dưới đây là một số biện pháp mà cha mẹ có thể thực hiện để giúp giảm bớt tác động của rối loạn phổ tự kỷ ở con mình:
- Trị liệu hành vi: Dùng các phương pháp phân tích hành vi để trẻ hiểu và ứng xử thích hợp hơn với tình trạng của mình.
- Đào tạo kỹ năng xã hội: Giúp trẻ phát triển kỹ năng tương tác xã hội để giao tiếp và tương tác thành công với người khác.
- Điều trị hòa nhập : Hỗ trợ trẻ về cảm giác và phát triển kỹ năng học tập, vui chơi và tự chăm sóc bản thân.
- Vật lý trị liệu: Tăng cường kỹ năng vận động và điều phối cơ thể, bao gồm việc ngồi, đi bộ, và chạy.
- Trị liệu ngôn ngữ và lời nói: Hỗ trợ trẻ trong việc phát triển kỹ năng giao tiếp, từ việc phát âm cho đến nhận thức ngôn ngữ.
- Giáo dục gia đình: Hợp tác với cha mẹ để áp dụng các phương pháp giáo dục và hỗ trợ hành vi tại nhà.
- Sử dụng thuốc: Trong một số trường hợp, sử dụng thuốc có thể giúp giải quyết các vấn đề phụ trợ như rối loạn giấc ngủ, rối loạn tập trung (ADHD), hay các vấn đề khác như động kinh, trầm cảm, lo âu.
Kế hoạch cho tương lai
Bố mẹ có thể lên kế hoạch cho tương lai của con mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ bằng cách xác định hướng đi cho việc học tập, sự nghiệp và môi trường sống của con. Đây là một quá trình cần cân nhắc giữa việc khuyến khích con tự lập và đồng thời hỗ trợ, theo dõi con thật sát. Bố mẹ cũng nên áp dụng các phương pháp chăm sóc và điều trị phù hợp cho con.
Phân loại các loại bệnh tự kỷ
Các loại tự kỷ theo lâm sàng
- Tự kỷ điển hình (tự kỷ Kanner): Loại này có các biểu hiện không bình thường ở cả ba lĩnh vực, xuất hiện trước 3 tuổi.
- Hội chứng tự kỷ Asperger (tự kỷ chức năng cao): Mặc dù có nhận thức tốt, tự kỷ chức năng cao thiếu kỹ năng tương tác xã hội, giao tiếp không bình thường, thường bắt đầu sau 3 tuổi.
- Hội chứng Rett: Đặc điểm chính của Rett thường xuất hiện ở tay, bao gồm vẹo cột sống, đầu nhỏ, và thường đi kèm với tình trạng suy giảm trí tuệ nặng.
- Rối loạn phân rã tuổi ấu thơ: Loại này thể hiện sự suy giảm phát triển nghiêm trọng trước khi trẻ đạt 10 tuổi.
- Tự kỷ không điển hình: Đây là dạng tự kỷ chỉ có biểu hiện không bình thường ở một trong ba lĩnh vực, thường là mức độ nhẹ.
Hội chứng phổ tự kỷ có phổ biến không?
Rối loạn phổ tự kỷ (ASD) là một chủ đề mà nhiều bậc cha mẹ quan tâm khi phát hiện dấu hiệu ở con mình.
Trong vòng 40 năm qua, tỷ lệ trẻ mắc ASD đã tăng gấp 10 lần. Bệnh lý này đang phát triển nhanh chóng mà y học chưa tìm ra phương pháp điều trị, tạo ra nguy cơ lớn. Sự thiếu hiểu biết về bệnh lý này cũng làm tình trạng bệnh ở trẻ nặng hơn và khó điều trị hơn.
Hội chứng ASD ảnh hưởng lớn đến người bệnh, gia đình và xã hội, trở thành gánh nặng và nỗi lo lắng không chỉ của các gia đình mà còn của xã hội. Bệnh gây mất mát về tương lai, sự bình đẳng và quyền sống toàn diện của người mắc bệnh.
Ảnh hưởng gián tiếp của bệnh này lan tỏa đến tương lai và sự phát triển của đất nước và thế giới. Nó cũng tốn kém về kinh tế, công sức và thời gian của các gia đình, khiến người bệnh mất khả năng giao tiếp, ứng xử, tương tác và sống như bình thường.
Lumiereriversidevn.com cung cấp thông tin về rối loạn phổ tự kỷ như nguyên nhân, biểu hiện, triệu chứng, thực trạng, ảnh hưởng và tác hại cũng như cách điều trị. Hy vọng rằng thông tin chúng tôi cung cấp sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về chứng bệnh này.
Tìm hiểu thêm:
- Hồng cầu là gì? Đặc điểm của hồng cầu là gì?
- Rối loạn Tic là gì? Rối loạn tic là bệnh gì và xuất hiện khi nào?
- Vitamin PP là gì? Tác dụng của vitamin PP là gì?
Bài viết liên quan
